Kun je 's avonds moeilijk stilzitten omdat je benen constant een onbedwingbare drang hebben om te bewegen? Heb je het gevoel dat er een soort “kriebel” of spanning in je benen zit, vooral als je rust? Dan zou je te maken kunnen hebben met RBS — Rusteloze Benen Syndroom (in het Engels: Restless Legs Syndrome, RLS).
In deze blog lees je wat RBS precies is, wat de symptomen zijn en welke oorzaken een rol spelen.
Wat is het Rusteloze Benen Syndroom (RBS)?
RBS is een neurologische aandoening waarbij je een onaangenaam gevoel in je benen ervaart, gecombineerd met een onweerstaanbare drang om te bewegen. De klachten treden vooral op in rust, zoals ’s avonds op de bank of tijdens het liggen in bed. Beweging verlicht tijdelijk de klachten, maar zodra je stopt, keert het gevoel weer terug.
RBS is een chronische, maar niet levensbedreigende aandoening. Toch kan het een grote impact hebben op je kwaliteit van leven, vooral doordat het de nachtrust verstoort.
Wat zijn de symptomen van RBS?
✔️ Onrustig, kriebelend of trekkend gevoel in de benen
✔️ Onweerstaanbare drang om je benen te bewegen (trappelen, rekken, wiebelen)
✔️ Klachten treden vooral op bij rust (’s avonds of tijdens het slapen)
✔️ Beweging verlicht de klachten tijdelijk
✔️ Verergering van de klachten in de avond of nacht
✔️ Moeite met in slaap vallen of doorslapen
✔️ Soms ook klachten in de armen, maar benen zijn het meest getroffen
De klachten kunnen variëren van licht irriterend tot ernstig verstorend, waardoor mensen met RBS vaak last hebben van slaapproblemen, vermoeidheid en concentratieproblemen overdag.
Wat zijn de oorzaken van RBS?
1. Verstoorde dopaminehuishouding
Dopamine is een neurotransmitter die een belangrijke rol speelt in het aansturen van spierbewegingen. Bij RBS lijkt er sprake te zijn van een verstoorde dopamineregulatie in de hersenen, waardoor de bewegingsdrang in rust optreedt.
2. Erfelijke aanleg (Familiaire RBS)
RBS komt vaak voor in families. Hebben je ouders, broers of zussen het syndroom? Dan is de kans groter dat jij er ook aanleg voor hebt.
3. IJzertekort
Een laag ijzergehalte in het bloed (of in de hersenen) wordt in verband gebracht met RBS. IJzer is namelijk nodig voor de aanmaak van dopamine.
4. Zwangerschap
Veel vrouwen ontwikkelen (tijdelijk) RBS tijdens de zwangerschap, vooral in het derde trimester. Na de bevalling verdwijnen de klachten vaak weer.
5. Chronische aandoeningen
RBS komt vaker voor bij mensen met:
-
Nierziekten
-
Diabetes
-
Schildklierstoornissen
-
Neurologische aandoeningen
6. Medicatie of middelengebruik
Sommige medicijnen en middelen kunnen RBS uitlokken of verergeren, zoals:
-
Antidepressiva
-
Antipsychotica
-
Antihistaminica (allergiemedicatie)
-
Cafeïne, alcohol en nicotine
Wat zijn de risicofactoren voor RBS?
-
Leeftijd (komt vaker voor vanaf middelbare leeftijd)
-
Vrouwelijk geslacht (door hormonale invloeden)
-
Beroepen waarbij je veel stilzit of weinig beweegt
-
Slaaptekort of verstoord slaapritme
Wanneer naar de huisarts?
-
Als je meerdere keren per week last hebt van rusteloze benen
-
Als de klachten je slaap of dagelijks functioneren verstoren
-
Bij ernstige vermoeidheid of concentratieproblemen door slaapgebrek
Een arts kan vaststellen of het om RBS gaat, onderzoeken of er sprake is van onderliggende oorzaken (zoals ijzertekort), en indien nodig medicatie of therapieën voorstellen.
Conclusie
Rusteloze Benen Syndroom (RBS) is een vervelende, maar niet gevaarlijke aandoening waarbij je een onbedwingbare drang voelt om je benen te bewegen, vooral in rust. De exacte oorzaak is vaak een combinatie van erfelijke factoren, een verstoorde dopaminehuishouding, en andere medische of leefstijlfactoren. Tijdige herkenning en behandeling kunnen de impact op je dagelijks leven sterk verminderen.