Wat is Lymfoedeem? Oorzaken en Symptomen

Wat is Lymfoedeem? Oorzaken en Symptomen

Veel mensen hebben last van opgezette benen, enkels of voeten, zonder dat ze precies weten waarom. Eén van de meest voorkomende oorzaken van aanhoudende zwelling is lymfoedeem. Maar wat is lymfoedeem precies? Hoe herken je het? En wat kun je eraan doen? In deze blog leggen we het stap voor stap uit — simpel, duidelijk en met tips waar je direct iets aan hebt.

Wat is Lymfoedeem?

Lymfoedeem is een ophoping van lymfevocht in het weefsel van het lichaam, meestal in de benen, enkels, voeten, armen of handen. Het ontstaat wanneer het lymfestelsel niet goed werkt, waardoor het overtollige vocht niet meer afgevoerd kan worden. Dit zorgt voor zwelling (oedeem) en kan op lange termijn klachten zoals een zwaar, vermoeid en gespannen gevoel geven.

Belangrijk: Lymfoedeem is een chronische (blijvende) aandoening, maar met de juiste behandeling kun je de klachten goed onder controle houden.

Hoe werkt het lymfestelsel normaal gesproken?

Je lymfestelsel is een soort “afvoersysteem” van je lichaam. Het bestaat uit een netwerk van lymfebanen en lymfeklieren die afvalstoffen, overtollig vocht en eiwitten uit je weefsels filteren en afvoeren naar je bloed.

Als dit systeem beschadigd raakt of overbelast is, hoopt vocht zich op in je weefsels. Dat noemen we lymfoedeem.

Oorzaken van Lymfoedeem

Lymfoedeem kan verschillende oorzaken hebben. We maken onderscheid tussen:

1. Primair Lymfoedeem

Dit is aangeboren. Het lymfestelsel is vanaf de geboorte niet goed ontwikkeld, bijvoorbeeld door te weinig of te smalle lymfebanen. De klachten kunnen al op jonge leeftijd beginnen, maar ook pas later in het leven zichtbaar worden.

2. Secundair Lymfoedeem

Dit ontstaat later in het leven door schade aan het lymfestelsel, bijvoorbeeld:

  • Na een operatie (bijvoorbeeld bij borstkanker of spataderoperaties)

  • Na bestraling bij kankerbehandelingen

  • Door een trauma of infectie (zoals wondroos)

  • Door overbelasting van het lymfestelsel, bijvoorbeeld bij obesitas of chronische veneuze insufficiëntie (spataderen)

Symptomen van Lymfoedeem

Lymfoedeem herken je aan de volgende klachten:

  • Zwelling (oedeem): Vooral in de voeten, enkels, benen, armen of handen. De zwelling is vaak voelbaar steviger dan normale vochtophoping.

  • Zwaar of vermoeid gevoel in de benen of armen

  • Strakke, gespannen huid die minder soepel aanvoelt

  • Plooien bij de enkels en tenen die dikker worden

  • Beperkte beweeglijkheid in gewrichten door de zwelling

  • Pijnlijk of tintelend gevoel in het getroffen gebied

  • In een later stadium kan de huid verdikken of harder aanvoelen

  • Toename van de klachten gedurende de dag; in de ochtend is de zwelling vaak minder, maar wordt erger naarmate je langer staat of zit.

Hoe weet ik of ik Lymfoedeem heb?

Lymfoedeem wordt vaak in de beginfase verward met gewone vochtophoping (oedeem), maar er zijn duidelijke verschillen:

  • Bij lymfoedeem voelt de zwelling vaak steviger aan.

  • De zwelling verdwijnt niet zomaar als je gaat liggen of je benen omhoog legt.

  • De huid kan strak of hard gaan aanvoelen.

  • Het komt meestal aan één kant van het lichaam voor, maar kan ook dubbelzijdig zijn.

Heb je deze klachten? Dan is het verstandig om dit te laten beoordelen door een arts of huidtherapeut. Zij kunnen onderzoeken of er sprake is van lymfoedeem en de juiste behandeling opstarten.

Wat kun je doen tegen Lymfoedeem?

Hoewel lymfoedeem een chronische aandoening is, zijn er veel dingen die je kunt doen om de klachten te verminderen:

1. Draag Compressiekousen of Steunkousen

Deze kousen geven gecontroleerde druk, waardoor het lymfevocht beter wordt afgevoerd. Ze verminderen de zwelling en geven verlichting van het zware gevoel in je benen.

2. Lymfedrainage (Manuele lymfedrainage therapie)

Een speciale massage door een huidtherapeut of oedeemfysiotherapeut, gericht op het stimuleren van het lymfestelsel.

3. Beweeg regelmatig

Beweging is essentieel voor het activeren van de spierpompen die de afvoer van lymfevocht ondersteunen. Denk aan wandelen, zwemmen of lichte oefeningen.

4. Voeten en benen omhoog leggen

Regelmatig de benen hoog leggen helpt om de zwaartekracht zijn werk te laten doen, waardoor het vocht makkelijker terugvloeit.

5. Huidverzorging

Omdat de huid gevoeliger is bij lymfoedeem, is goede huidverzorging belangrijk om wondjes en infecties te voorkomen.

Wanneer moet je direct medische hulp zoeken?

  • Plotselinge toename van zwelling of roodheid

  • Pijn of warmte in het getroffen gebied

  • Koorts of algemeen ziek voelen
    Dit kan wijzen op een infectie zoals wondroos (erysipelas), waarvoor je direct behandeld moet worden.

Conclusie

Lymfoedeem is een chronische aandoening waarbij vocht zich ophoopt in je lichaam doordat het lymfestelsel niet goed werkt. De klachten kunnen variëren van lichte zwelling tot ernstige beperkingen. Met de juiste behandeling — zoals compressiekousen, therapie en beweging — kun je de klachten goed onder controle houden en verdere verslechtering voorkomen.

Wil je weten welke compressiekous het beste past bij lymfoedeem? Wij helpen je graag met persoonlijk advies.

Terug naar blog